Dijetar Sulltan Abdylhamiti II

nga Haris Mon Jan 26, 2009 3:50 pm

Sulltan Abdylhamiti II

Sulltan Abdylhamiti i dyte ka lindur te merkuren me 21 shtator 1842. Emri i tij i plote ishte Abdul Hamedi Hani i II bin Abdul Mexhid Han. Ai ishte djali i Sulltan Abdul Mexhidit (nga gruaja e tij e dyte).
Nena e tij vdiq kur ai ishte shtate vjec. Abdylhamiti ka folur turqisht, arabisht dhe persisht dhe ai ka studiuar shume libra ne letersi dhe poezi. Kur i ati i tij Abdul Mexhidi vdiq, xhaxhai i tij Abdul Azizi u be Halife.
Abdul Azizi nuk qendroj gjate ne fuqi. Ai u rrerua nga pushteti dhe pastaj u vra nga armiqte politike te Osmaneve. Pasardhesi i tij ishte Sulltan Muradi, i biri i Sulltan Abdul Azizit por ai ishte gjithashtu u rrezua nga pushteti pas nje periudhe te shkurter sepse ai nuk ishte i pershtashem per postin.
Me 31 gusht 1876 (1293 hixhri) Sulltan Abdul Hamdi eshte bere Halife, njerezit i kane dhene (bejen) besen dhe mbeshtetjen atij. Ai ishte ne ate kohe 34 vjec. Abdylhamiti e ka kuptuar sic ai e ka shpjeguar ne ditarin e tij qe ne kohen e vrasjes se xhaxhait te tij dhe ndryshimit te vazhdueshem ne pushtet kishte nje fare komploti kunder shtetit islam.
Abdylhamiti kishte nje karakter qe historianet e vezhgojne thelle. Atij i ishte dhene udheheqja e nje shteti shume te madh dhe qe ishte ne nje situate te tensionuar dhe kritike. Ai kaloi me teper sesa 30 vjet permes komplotesh te brendshme dhe te jashtme, lufterash, revolucionesh, ngjarjesh dhe ndryshimesh te vazhdueshme.

I semuri i Europes

Ngaterresa e pare me te cilen Abdylhamiti po perballej ishte Mitat Pasha. Mitat Pasha kishte ndikim te fshehte ne heqjen e xhaxhait te Abdylhamitit. Kur Abdylhamiti erdhi ne fuqi ai e emeroi Mitat Pashen si kryetare te keshillit te ministrave sepse Mitat Pasha ishte shume i popullarizuar ne ate kohe dhe Abdylhamiti kishte nevoje per nje fare lloj sigurie per te qendruar ne fuqi. Mitat Pasha ishte nje governatore i mire por ai ishte i opinionizuar.
Mitat Pasha ishte i mbeshtetur nga nje pjese e madhe ne Keshillin e Shuras. Me ndihmen e ketyre njerezve ai ishte i sukseshem per te kaluar rezoluten per te hyre ne lufte me Rusine. Abdylhamiti nuk mund ta ndalonte ate rezolute. Nese ai do te ishte perpjekur ai do te ishte hequr nga posti. Ende Keshilli deshironte ta fajsonte ate per te gjitha humbjet qe rezultaun nga keq llogaritja e ketyre lufterave.
Abdylhamiti nuk deshironte lufta ne ate kohe. Shteti islam ishte shume i lodhur per te hyre ne lufte. Abdylhamiti ishte i afte te perdorte ndryshimet midis tij dhe Mitat Pashes per te ulur popularitetin e Mitatit. Ai me se fundi ai arriti ta perjashtonte ate dhe ai kerkoi azil ne Europe. njerezit dhe politikanet e mirepriten ate levizje.
Pas kesaj Abdylhamiti iu kthye armiqve te huaj te Shtetit islam. Ai ishte i afte te paramendonte revolucionin ne Rusi dhe qe do ta bente Rusine e forte dhe si rezultat me e me te rezikshme. Ne ate kohe pjeset e shtetit islam ne Ballkan u perballuan me dy rreziqe, Rusine dhe Austrine. Abdylhamiti u perpoq te zgjonte Ballkanin dhe i beri atyre te kuptonin rrezikun qe po vinte. Ai erdhi afer nje marreveshjeje me Ballkanin por kur marreveshja ishte ne fazen perfundimtare kater shtetet ballkanike bene nje marreveshje te ndryshme duke mos e perfshire Shtetin osman. Perendimi dhe Rusia ishin arsyeja per kete ndryshim.
Abdylhamiti e kuptoi qe komploti per shkaterrimin e shtetit osman (Njeriun e semure te Europes) ishte me i madh sesa cdo kush tjeter mendonte. Ishte i brendshem dhe gjithashtu i jashtem. Ai mendoj qe ta hiqte qafe Mitat Pashen dhe njerez si ai njehere e mire por ai u perball me Avni Pashen, Kryetarin e keshillit te ministrave (sadrAzam) dhe nje nga liderat e ushtrise.
Me vone Abdylhamiti zbuloi qe Avni Pasha mori para dhe dhurata nga autoritetet angleze dhe rolin e tij ne heqjen e xhaxhait te tij Abdul Azizin. Avni Pasha e futi Shtetin osman ne lufterat e Bosnjes kunder vullnetit te Abdylhamitit. Abdylhamiti e dinte se nese lufta do te fillonte Rusia, Anglia, Austro-HUngaria, Serbia, Mali i zi, Italia dhe Franca do te sulmonin te gjithe shtetin osman dhe te benin qe Bosnja te shtypej.
Avniu e keqinformoj Abdylhamitin per numrin e ushtrise osmane ne Bosnje. Ai thoshte te kishte 200.000 ushtare te gatshem. Megjithate Abdylhamiti e verifikoi me disa gjeneral te tjere te ushtrise qe ai kishte vetem 30. 000 ushtare dhe qe do te perballeshin me 300.000 ushtare. Njerezit ne ate kohe e donin Avniun dhe Abdylhamiti nuk mundi ta hiqte nga posti sepse ajo do te rrezikonte stabilitetin e brendshem te shtetit.
Fuqite perendimore duke e kuptuar qe ata e kalonin shume here ne numer ushtrine osmane sulmuan nen mbulesen e kater shteteve ballkanike (Rumanise, Malit te zi, Serbise, Austro-Hungarise). Si rezultat Bosnja dhe Greqia u moren dhe u ndane nga Shteti osman. Abdylhamiti e ekspozoi Avniun dhe gabimet e tij pastaj dhe e hoqi nga posti. Publiku e pranoi kete levizje. Gjykata e nxori si fajtor per te gjitha implikimet ne komplotin kunder Shtetit osman dhe ndihmimin e fuqive perendimore, te tilla si Anglia.

Arritjet e Sulltan Abdylhamitit te II

Nen udheheqjen e Sulltan Abdylhamitit Osmanet u perpoqen te imitonin sistemin edukativ perendimore por ata deshtuan pervecse ne dy sfera, Mjekesi dhe Ushtri. Ushtria osmane nuk ishte e dobet sic shume njerez mendojne sot. Artileria osmane ishte me e fuqishmja ne bote. Flota Osmane ishte shume e organizuar dhe ishte e rradhitur si e treta ne flotat me te fuqishme pas Anglise dhe Frances.
Shume industri te tilla si prodhimi i armeve, thurje dhe prodhimi i sheqerit ishin te pranishme. Sistemi i rrugeve ishte perparuar dhe portet detare u zgjeruan. Shume revista te reja u vendosen dhe perpara luftes se pare boterore Egjypti, Iraku dhe Siria e madhe kishin me shume sesa 1300 gazeta dhe revista.
eshte e rendeshishme per te permendur qe borxhet e shtetit osman kur Abdylhamiti ishte ne fuqi ishin 2. 528 milion lira te arta osmane. Kur ai eshte hequr nga posti ata ishin 106 milion lira e cila do te thote se ai shkurtoi borxhin me rreth 1/20 e vleres se meparshme. Xhonturqit te cilet erdhen pas Abdylhamitit e ngriten ate me 1300 %.
Te tilla arritje te Abdylhamitit mund te japin pershtypjen qe ai nuk mundi te shpenzoje mbi zhvillimin por kjo nuk eshte e vertete. Abdylhamiti vendosi rrjetin telegrafik midis Jemenit, Hixhazit, Sirise se madhe, Irakut dhe Turqise. Pastaj ai e lidhi ate me rrjetet telegrafike te Iranit dhe Indise.
Ai arriti te kthente mbrapa shpenzimet e projektit brenda dy viteve per shkak te perdorimit te vazhdueshem te ketij rrjeti nga haxhinjte musliman.
Abdylhamiti nuk harroi zhvillimin e shtetit te tij, ai ndertoi shume institucione dhe sherbime per publikun si Hamidi Market, Pallati i Alazm-it ne Damask. Ai gjithashtu ndertoi shume xhamia, Banjo publike, Supermarkete dhe spitale ne Kairo, Damsk, Sana, Baghdad dhe ne pjese te tjera te qyteteve muslimane. Ai gjithashtu punoi mbi zhvillimin e sistemit edukativ.

Thirrja e Abdylhamitit te II per bashkim

Perendimi e inkurajoi Beun e Tunizise te ngrihej ne revolte kunder shtetit osman ne 1877 dhe keshtu ai veproi. Ne 1881 Franca pushtoi Tunizine, ne 1882 Anglia pushtoi Egjyptin. Me vone Hollandezet pushtuan Indonezine, Rusia pushtoi Azine qendrore, Anglia u zgjerua thelle ne Indi dhe Sudan. Dukej sikur perendimi donte te shtypte boten islame.
Abdylhamiti e kuptoi qe e vetmja shprese per muslimanet eshte te formonin nje bashkim te forte islam. Abdylhamiti ishte i afte te shikonte qe perendimi do te perpiqej te percante Shtetin islam dhe pastaj me vone te merrej me cdo pjese te tij. E vetmja menyre per te penguar kete ishte permes bashkimit islam. Abdylhamiti vendosi te prezantonte Halifatin Osman si nje udheheqje te botes islame.
Abdylhamiti ishte i afte te prekte dhe te kishte efekt mbi muslimanet e Indise dhe Pakistanit dhe ai i shkaktoi shume probleme britanikeve ne keto zona. Rezultate te njeta u pane me muslimanet e Rusise dhe republikat jugore e Bashkimit sovjetik. Abdylhamiti gjithashtu i perdori keto muslimane per te zbrapsur Rusine.
Ne ate kohe Abdylhamiti permend ne ditarin e tij qe ai qe muret po binin mbi te dhe qe ai ndjehej i vetem dhe ai nuk mund te luftonte armiqte e shtetit islam i vetem. Ai me vone lidhi nje aleance me gjermanine por edhe ajo nuk dukej se ishte e mjaftueshme pershkak se gjermanet donin nje pjese te shtetit islam gjithashtu. Sulltan Abdylhamiti ndjeu ne ate kohe qe lufta e madhe ishte shume afer. Dhe ishte e dukshme qe te pjeset e mbetura te shtetit osman ishin pjeset per te cilat ato do te luftonin.
Abdylhamiti kishte nevoje per dicka te madhe, dicka te fuqishme, dicka qe do te zgjonte ndjenjat e bashkimit islam ne zemrat e muslimaneve ne te gjithe boten islame. Ai kerkoi dhe kerkoi dhe se fundi vendosi te ndertonte rrugen hekurudhore "Hixhaz" (1900).
Rruga hekurudhore e gjate nga Damasku per ne Medine de nga Akaba ne Man linja hekurullore simbolizonte bashkimin islam, te gjithe muslimanet qe e perdornin kete linje per te shkuar ne haxh ndjenin qe Sulltani Osman ishte duke u perpjekur per ti bashkuar ata me nje rruge hekurudhore te re dhe nje nga sistemet me te sofistikuara telegrafike (te asaj kohe). Muslimanet filluan te ndjenin mirenjohje per shtetin osman.
Shpenzimet e linjes hekurudhore u paguan ne dy vjet dhe funksiononte si nje mjet per te lidhur pjeset e shtetit islam. Gjithashtu do te perdorej si nje linje e shpejte per te transmportuar dhe derguar trupa ushtarake. Abdylhamiti gjithashtu hodhi nje fushate per te perhapur idene e bashkimit islam dhe mbeshtetjes islame ne Rusine e Jugut, Indi, Pakistan dhe Afrike. Ai filloi te ftonte shume dijetare musliman nga Indonezia, Afrika dhe India ne Shtetin Osman dhe ai vendosi nje program per te ndertuar xhamia dhe institucione islame ne te gjithe boten islame.

Komploti perendimore kunder halifatit islam

Per nje kohe te shkurter dukej sikur Njeriu i semure i Europes do te ngrihej perfundimisht por aleatet perendimore ishin te vendosur per te shkaterruar bashkimin islam me cdo kusht. Minoritetet jo muslimane ne shtetin osman u perdoren nga perendimi per te krijuar ngaterresa dhe jostabilitet vecanerisht qytetaret e krishtere te shtetit. Shtetet perendimore gjithashtu nderhynin ne politikat e brendshme osmane nen pretekstin "e mbrojtjes se minoriteteve krishtere".
Perendimi gjithastu leshoi nje fushate propagande krishtere ne boten islame duke ndertuar shkolla krishtere dhe kisha. Qellimi ishte largimi i muslimaneve nga islami dhe perhapja e zakoneve dhe ideve shoqerore jo-islame.
Perendimi inkurajoi armenet dhe financoi revolucionin e tyre kunder shtetit osman. Anglia ndihmoi Druzet dhe Franca ndihmoi Maronitet ne Liban dhe ata inkurajuan te futet ne nje lufte te madhe qe u zgjidh me nderhyrjen e ushtrise osmane.
Shume ngaterresa midis muslimaneve dhe te krishtereve ndodhen dhe ngandonjehere popullata muslimane e Damaskut donte ta perzinte popullaten e krishtere nga qyteti. Ushtria osmane nderhyri ne momentin e fundit dhe ndaloi qe te ndodhte nje masaker.

Komploti Cifut

Per shkak te komploteve te huaja dhe gjithashtu problemeve te brendshme renia e perandorise osmane shihej sikur do te ndodhte. Cdokush donte nje pjese nga ajo dhe qe i perjashtonte cifutet. Ne vitin 1901 bankieri cifut Mizrej Krasou dhe dy lider cifut te tjere me influence erdhen per te vizituar Abdylhamitin ata i ofruan:
1. Pagimin e te gjitha borxheve te Shtetit Osman.
2. Ndertimin e Flotes se Shtetit Osman dhe
3. Pagimi i 35 milion lirave te arta pa interes per te mbeshtetur prosperitetin e Shtetit osman.
Ne kembim te:
1. Per te lejuar cifutet te vizitonin Palestinen ne cdo kohe qe ata kishin deshire dhe te qendronin sa te kishin deshire "sepse ata donin te vizitonin vendet e shenjta" dhe
2. Per te lejuar cifutet per te ndertuar banime ku ata te deshironin dhe ata deshironin qe ato te ishin afer Kudsit (Jerusalem).
Abdylhamiti refuzoj madje te takohej me ta ai i dergoi pergjigjen e tij permes Tahsin Pashes dhe pergjigjja ishte "Tregoji atyre cifuteve te pasjellshem qe borxhet e shtetit islam nuk jane turp, Franca ka borxhe dhe nuk kane efekt ne te. Kudsi u be pjese e vendeve islame kur Omer Iben Hattab mori qytetin dhe une nuk dua te mbaj turpin historik per te shitur tokat e shenjta cifuteve dhe duke tradhetuar pergjegjesine dhe besimin e njerezve te mi. Cifutet le ti mbajne parate e tyre, madheshtia e osmaneve nuk do te fshihet ne keshtjellat e ndertuara me parate e armiqve te islamit".
Ai gjithashtu i ka thene atyre qe te largohen dhe te mos kthehen mbrapa per ta takuar ate prape. Me cifutet dhe zionistet ne loje loja ishte kompletuar dhe fundi i Shtetit osman ishte duke filluar. Parate cifute luajten nje rol te rendesishem ne shkaterrimin e Shtetit osman dhe te ndertonin nje shtet zionist ne Palestine shteti qe cifutet e donin aq shume dhe per te cilin ata do te rrezikonin cdo gje per te.
.........