Domosdoshmëria e të Vepruarit me sunnet 1

Falënderimi i takon All-llahut xh.sh., Zotit të botëve dhe përfundimi i mirë u takon të devotshmëve.
Bekimi dhe paqja e All-llahut qofshin mbi robin dhe të Dërguarin e tij, Muhammedin, i cili është dërguar si mëshirë për mbarë botën dhe argument për të gjithë njerëzit. Bekimi dhe paqja qofshin edhe mbi familjen dhe shokët e tij, të cilët ua përcollën Librin e Zotit dhe Sunnetin e të Dërguarit gjeneratave pas tyre me besnikëri dhe precizitet, duke mbajtur mënd mirë fjalët dhe kuptimet. Qoftë i kënaqur All-llahu me ta dhe na bëftë prej pasuesve të tyre të mirë.
Janë dakorduar të gjithë dijetarët se bazat për sqarimin e hallallit dhe haramit janë: Kur’ani i Madhëruar, i cili është i paprekshëm nga ndryshimet dhe rrenat, Sunneti i Resulull-llahut s.a.v.s. dhe në fund pëlqimi i të gjithë dijetarëve rreth ndonjë çështjeje.
Argumentet për këto baza janë të shumta dhe të njohura.

RREGULLAT THEMELORE
Sa i përket bazës së parë - KUR’ANIT, All-llahu xh.sh. në shumë ajete urdhëron në domosdoshmërinë e të punuarit me të, si dhe në domosdoshmërinë e ndalimit të asaj që ai e ndalon.
All-llahu xh.sh. thotë:
"Pasoni atë që u është zbritur nga Zoti i juaj, dhe mos zini miq pos Tij. Pak është ajo që e merrni si përvojë."
(A'raf 3)
"Dhe ky libër është dobiprurës, Ne e zbritëm, përmbajuni këtij dhe ruajuni ashtu që të mëshiroheni."
(En'am 155)
"Juve ju erdhi nga All-llahu dritë dhe libër i qartë: All-llahu me të e vë në rrugët e shpëtimit atë që ndjek kënaqësinë e Tij dhe me ndihmën e tij i nxjerr ata prej errësirës në dritë dhe i udhëzon në rrugë të drejtë"
(Maide 15,16)
"Ata që mohuan Kur’anin kur u erdhi janë të marrë. Ai është një libër ngadhënjyes. Atij nuk mund t’i mvishet e pavërteta nga asnjë anë; është i zbritur prej të Urtit, të Lavdishmit"
(Fussilet 41,42)
"Më është zbritur ky Kur’an që t’ju tërheq vërejtjen juve dhe atij që i komunikohet"
(En'am 19)
"Ky (Kur’an) është kumtesë për njerëz, që me të të këshillohen"
(Ibrahim 52)
Ka edhe shumë ajete tjera të cilat flasin mbi këtë temë.
Gjithashtu kemi edhe mjaft hadithe të vërteta nga Resulull-llahu s.a.v.s. me të cilat ai na urdhëron t’i përmbahemi Kur’anit, duke aluduar në ate se kush e përfill udhëzohet, kurse kush e braktisë, lakon nga rruga e drejtë.
Nga këto hadithe është edhe hadithi që e ka thënë në hutben e tij në haxhul-veda (Haxhxhin e lamtumirës):
"Ua kam lënë juve një gjë, që nëse kapeni për të nuk do të lajthitni, e ky është Libri i All-llahut." (transmeton Muslimi në Sahihun e tij).
Gjithashtu transmeton Muslimi në sahihun e tij nga Zejd ibn Erkami r.a. i cili thotë se Muhammedi s.a.v.s. ka thënë:
"Ju kam lënë dy gjëra: gjëja e parë është Libri i All-llahut, në të cilin ka udhëzim dhe dritë, pra veproni me Librin e All-llahut dhe kapuni për te. Gjëja e dytë është familja ime. Ju përkujtoj në emër të All-llahut në familjen time, ju përkujtoj në emër të All-llahut në familjen time."
Në një transmetim tjetër qëndron:
"Kur’ani është litari i All-llahut, kush kapet për te udhëzohet kurse kush e braktis, lajthitë nga rruga e drejtë"
Gjithashtu ka edhe hadithe tjera që flasin mbi këtë temë.
Janë dakorduar të gjithë dijetarët, nisur prej sahabëve dhe të tjerëve pas tyre, se është obligim i domosdoshëm të kapurit për Librin e All-llahut xh.sh. dhe të gjykuarit me të në përputhje me Sunnetin e Resulull-llahut s.a.v.s., gjë që nuk ka nevojë ta argumentojmë duke pasur parasysh ajetet dhe hadithet e lartpërmendura.
SUNNETI (baza e dytë) është vepra dhe fjalët e Resulull-llahut s.a.v.s. që ka depërtuar tek ne nëpërmjet transmetimit të vertetuar (të saktë), transmetim i cili është bërë nëpërmjet sahabëve dhe transmetuesve të besueshëm, të cilët e kanë ndjekur rrugën e të Dërguarit s.a.v.s. me korrektësi.
Të gjithë dijetarët prej sahabëve dhe të tjerëve pas tyre besojnë në këtë bazë, argumentojnë me te dhe ia mësojnë popullit këtë. Kanë shkruar mbi këtë bazë libra të shumtë dhe e kanë sqaruar këtë në librat e (usuli-fikhut) dhe terminologjisë së hadithit (mustalah hadithit).
Ajetet që flasin mbi këtë janë të shumta. Nga këto ajete janë edhe ajetet që urdhërojnë muslimanët ta pasojnë dhe respektojnë Sunnetin e të Dërguarit të All-llahut s.a.v.s. Këto ajete u janë drejtuar muslimanëve të kohës së tij, si dhe atyre që vijnë pas, ngase ai është i Dërguar nga All-llahu për të gjithë dhe ngase të gjithë janë të urdhëruar ta pasojnë dhe respektojnë, deri në Ditën e Kijametit.
Muhammedi s.a.v.s. është komentues i Librit të All-llahut, sqarues i tij me fjalët, veprat dhe pëlqimet e tij. Po qe se nuk ekzistonte Sunneti (hadithet), muslimanët nuk do ta dinin numrin e rekateve të namazeve, formën e tyre dhe çka është vaxhib në to. Nuk do t’i dinin me përpikëri rregullat e agjërimit, zekatit, haxhxhit, xhihadit, urdhërimit për të mirë dhe ndalimit nga e keqja, nuk do të dinin me përpikëri rregullat e marrëdhënieve ndërnjerëzore (muamelat) dhe atë që All-llahu e ka bërë obligim të realizohet, qoftë dënim ose kundërvajtje, e që nuk është përmendur në Kur’an.
All-llahu xh.sh. thotë:
"Bindjuni All-llahut dhe të Dërguarit, ashtu që të mëshiroheni"
(Ali Imran 132)
"O ju që besuat, bindjuni All-llahut, respektoni të Dërguarin dhe përgjegjësit nga ju. Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, parashtrojeni atë te All-llahu (te Libri i Tij) dhe te i Dërguari i Tij, po qe se i besoni All-llahut dhe ditës së fundit. Kjo është më e dobishmja dhe përfundimi më i mirë."
(Nisa 59)
"Kush i bindet të Dërguarit, ai i është bindur All-llahut, e kush e refuzon, ne nuk të kemi dërguar ty roje kundër tyre"
(Nisa 80)
Si mund të respektohet dhe si mund të parashtrohen çështjet te Libri i All-llahut subhanehu ve te’ala (të Lavdëruar dhe të Lartësuar) dhe Sunnetit të të Dërguarit të tij s.a.v.s. nëse Sunneti i tij nuk është argument, ose nëse Sunneti i tij nuk është i ruajtur në tërësi. Nëse dikush thotë kështu, atëherë kjo do të thotë se All-llahu xh.sh. i ka urdhëruar robërit e tij në diçka që nuk ekziston, kurse kjo është rrena më e madhe dhe kufri (mosbesimi) më i madh.
All-llahu xh.sh. thotë:
"Ty ta zbritëm Kur’anin që t’u shpjegosh njerëzve atë që u është shpallur atyre me shpresë se do ta studiojnë"
(Nahl 44)
"Ne nuk ta shpallëm ty Kur’anin për tjetër gjë, përveç se t’u sqarosh atyre për çka u përçanë, e që të jetë udhëzim e mëshirë për ata që besojnë"
(Nahl 64)
Si mundet që All-llahu xh.sh. t’i japë lejen Muhammedit s.a.v.s. për sqarimin (shpjegimin) e Kur’anit, nëse Sunneti i tij nuk do të ekzistonte ose nuk do të kishte fuqi argumentuese?
All-llahu xh.sh. thotë:
"Thuaj: respektoni All-llahun, respekto- ni të Dërguarin! Nëse ata refuzojnë, atyre u takon përgjegjësia për atë që janë ngarkuar, ndërsa juve ju takon përgjegjësia me atë që jeni ngarkuar. Nëse i bindeni atij, keni gjetur të vërtetën. I Dërguari ka për obligim vetëm komunikimin e qartë."
(Nur 54)
"Falni rregullisht namazin, jepni zekatin dhe respektoni të Dërguarin, që të mëshiroheni!"
(Nur 56)
"Thuaj: o ju njerëz! Unë jam i dërguar i All-llahut për të gjithë ju! Të cilit (All-llahut) i takon sundimi i qiejve dhe i tokës. S’ka të adhuruar tjetër pos Tij. Dhënësit të jetës dhe Dhënësit të vdekjes. Pra besoni All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, pejgamberin e pa- shkolluar, që beson All-llahun dhe shpalljet e Tij. Ndiqni rrugën e tij që ta gjeni të vërtetën!"
(A'raf 158)
Prej këtyre ajeteve shihet qartë se udhëzimi në të vërtetën dhe mëshira e All-llahut gjenden në mirëmbajtjen e Sunnetit të Muhammedit s.a.v.s. Pra, si mundemi të udhëzohemi dhe të mëshirohemi nga All-llahu përveç duke e praktikuar Sunnetin e të Dërguarit të ndershëm, Muhammedit s.a.v.s.. Sidomos çfarë do të ndodhë me ata që thonë se Sunneti nuk është shtyllë e sheriatit, kur dihet se i Lartmadhëruari thotë:
"Le të ruhen ata që e kundërshtojnë urdhrin e tij (e të Dërguarit) se ata do t’i zë ndonjë telashe (fitne = përçarje, sprovim), ose do t’i zë dënim i dhemb- shëm"
(Nur 63)
"Ç’ka t’ju jep i Dërguari merreni, e çka t’ju ndalon, përmbajuni"
(Hashr 7)
Shumë ajete flasin mbi këtë temë dhe të gjitha këto aludojnë në atë se respektimi dhe pasimi i Muhammedit s.a.v.s. është vaxhib (obligim i domosdoshëm), njëlloj siç është e domosdoshme edhe kapja për Kur’anin, për çka na argumentuan ajetet e lartpërmendura.
Kur’ani dhe Sunneti janë dy baza të pandashme. Kush e mohon njërën prej tyre, ka mohuar dhe përgënjeshtruar edhe tjetrën. Të gjithë dijetarët thonë se kjo është kufër (mosbesim), humbje dhe dalje nga Islami.
Gjithashtu ka edhe shumë hadithe që flasin mbi domosdoshmërinë e respektimit të Resulull-llahut s.a.v.s., pasimin e tij dhe ndalimin e të bërit mëkat ndaj tij (duke mos iu nënshtruar Sunnetit të tij). Këto hadithe janë në numër aq të madh, saqë kanë filluar të konsiderohen si hadithe mutevatir (hadith mutevatir është ai hadith të cilin e transmetojnë nga çdo gjeneratë një grup njerëzish, ashtu që numri i madh i tyre mohon mundësinë e gënjeshtrës). Normalisht, kjo vlen për çdo kohë, qoftë për ata që kanë jetuar në kohën e të Dërguarit, qoftë për ata që jetonë sot ose në të ardhmen, deri në Ditën e Kijametit.
Transmetohet në sahihajn (dy librat me hadithe të vërteta sahihul-Buhari dhe sahihul-Muslim) nga Ebu Hurejre r.a. se Muhammedi s.a.v.s. ka thënë:
"Kush më respekton mua, e ka respektuar All-llahun, e kush bën mëkat ndaj meje, ka bërë mëkat ndaj All-llahut."
Transmeton Buhariu në sahihun e tij nga Ebu Hurejre r.a. se Muhammedi s.a.v.s. ka thënë:
"I gjithë ummeti im do të hyjë në xhennet, përveç atij që do të refuzojë."
Kanë thënë: "Kush do të refuzojë?" Ka thënë: "Ai që më respekton, hyn në xhennet, e ai që bën mëkat ndaj meje, vetëmse ka refuzuar"
Transmetojnë Ahmedi, Ebu Davudi dhe Hakimi me sened (zinxhir transmetuesish) të vërtetë nga Mikdam bin Madijkereb se Muhammedi s.a.v.s. ka thënë:
"Më është dhënë Libri dhe një gjë e ngjashme me të. Kam drojën se ndonjë njeri i ulur në kolltuk do t’ju thotë: Detyrë e keni të kapeni për Kur’anin, ç’të gjeni në të hallall, bëne hallall (konsiderone për hallall), kurse ç’të gjeni në të haram, bëne haram." (konsiderone si haram).
Transmetojnë Ebu Davudi dhe ibn Maxhe me sened të vërtetë nga Ebi Rafiu, nga babai i tij e ky nga Muhammedi s.a.v.s. i cili ka thënë:
"Të mos e gjej ndonjërin prej jush të ulur në kolltuk, të cilit i vjen ndonjë urdhër prej urdhrave të mi ose ndonjë ndalesë, e thotë: Nuk e di, atë që e kemi gjetur në Kur’an, do ta pasojmë"
Hasan bin Xhabiri ka thënë: E kam dëgjuar Mikdam Madijkerebin r.a. duke thënë : Bëri (i përcaktoi si) haram disa sende Muhammedi s.a.v.s. në ditën e Hajberit, e pastaj tha: "Kam drojë nga njeriu i ulur në kolltuk, i cili më përgënjeshtron duke i thënë fjalët e mia: Mes nesh kemi Kur’anin a.sh. dhe çdo gjë që do të gjejmë në të që është hallall, e bëjmë (e konsiderojmë) hallall, dhe çdo gjë që gjejmë në të haram e bëjmë (e konsiderojmë) haram. Dijeni, atë që Resulull-llahu e ka bërë (e ka përcaktuar si) haram është njëlloj sikur që e ka bërë (e ka përcaktuar si) haram All-llahu." Transmetojnë Hakimi, Tirmidhiu dhe ibn Maxhe me sened të vërtetë.
Në shumë hadithe transmetohet se Muhammedi s.a.v.s. gjatë hutbeve i ka porositur sahabët e tij që ai që është prezent t’ia përcjell ligjërimin atij që nuk është prezent, duke u thënë: "Ndodh që atij që ia përcillni e kupton më mirë". Transmetohet në sahihajn (Buhariu dhe Muslimi) se Muhammedi s.a.v.s. pas hutbes së Lamtumirës në ditën e Arafatit, ditën e kurbaneve ka thënë: "Ai që është prezent le t’ia kumtojë atij që nuk është prezent, se ndodh që ai, të cilit i kumtohet, është më mendjemprehtë se ai që kumton."
Po qe se Sunneti nuk do ta kishte vlerën e argumentit në Islam deri në Ditën e Gjykimit, i Dërguari nuk do të urdhëronte një gjë të tillë (që i pranishmi t’ia përcjell ligjërimin të papranishmit). Nga kjo ndodhi kuptojmë se Sunneti është argument për atë që e ka dëgjuar nga goja e Resulull-llahut s.a.v.s., si dhe për atë, te i cili ka arritur nga ana e përcjellësve të ndershëm.
Shokët e të Dërguarit s.a.v.s. e kanë ruajtur Sunnetin, qoftë me hadith ose me vepër, dhe këtë ua kanë kumtuar tabiinëve, ndërsa tabiinët atyre që kanë ardhur pas tyre. Në këtë mënyrë dijetarët e kanë përmbledhur hadithin prej njerëzve të sigurtë gjeneratë pas gjenerate, shekull pas shekulli dhe kështu hadithet i kanë tubuar nëpër libra duke i sqaruar hadithet e vërteta nga të jovërtetat. Gjithashtu dijetarët vendosën rregulla, nëpërmjet të cilave dallohet hadithi i vërtetë prej të jovërtetit. Dijetarët i kanë përdorur librat e haditheve të vërteta dhe i kanë mësuar përmendësh, njëlloj siç e kanë mësuar përmendësh Kur’anin e madhëruar dhe e kanë ruajtur nga ndryshimi i ndryshuesve dhe nga devijimi i devijuesve duke e realizuar ajetin fisnik:
"Ne e shpallëm Kur’anin dhe ne gjith- sesi jemi mbrojtësit e tij."
(Hixhr 9)